Tashmë është publikuar drafti i Asociacionit i hartuar nga Instituti Friedrich-Ebert-Stiftung. Ky Institut ka theksuar se drafti i hartuar është në përputhje me Kushtetutën.

Në një qëndrim të ndarë, qëndrimin e saj lidhur me draftin e Asociacionit e ka dhënë anëtarja e Akademisë së Shkencave dhe ish-gjyqtarja në Gjykatën Kushtetuese, Gjyljeta Mushkolaj.

Qysh në hyrje të qëndrimit të saj, Mushkolaj tregon fillimisht historinë e krijimit të Asociacioneve, dhe frikën e veprimit të kësaj bashkësie, marrë parasysh ndikimin që ka Lista Serbe e cila krijohet nga Beogradi.

Drafti është titulluar “Asociacioni i Komunave në të cilat komuniteti serb kosovar është shumicë”

“Është fakt se komunat në të cilat komuniteti serb i Kosovës është shumicë kontrollohen plotësisht nga vetëm një parti politike, Lista Srpska (SL) e cila është themeluar, financuar dhe kontrolluar nga Beogradi. Kandidatët e SL-së erdhën në pushtet në të dhjetë komunat në të cilat komuniteti serb i Kosovës është shumicë, duke shkelur të gjitha parimet për zgjedhje demokratike, të lira dhe të ndershme”, thuhet në qëndrimin e ndarë të Mushkolajt.

Mushkolaj thekson se kërkesa për krijimin e Asociacionit bazohet në Kartën Evropiane për Vetëqeverisje Lokale, për të cilën thotë se e respekton edhe Kushtetuta e Kosovës. Sipas Mushkolajt, janë tri qëllime pse krijohen Asociacionet e tilla.

“Asociacionet e komunave i shërbejnë kryesisht tre qëllimeve: • Avokimi: promovimi i interesave të autoriteteve vendore. • Ofrimi i shërbimeve: ofrimi i shërbimeve për autoritetet vendore, p.sh., trajnime, bazat e të dhënave. • Komunikimi: shërben si një platformë ku bashkohen bashkitë. Tri drejtimet e komunikimit janë: (a) komunikimi ndërmjet komunave për shkëmbimin e ideve dhe praktikave më të mira; (b) komunikimi nga poshtë lart, idetë e formuluara në nivel lokal i komunikohen nivelit qendror; dhe (c) komunikimi nga lart-poshtë, idetë për legjislacionin e ri i komunikohen nivelit local”, thuhet në opinionin e Gjyljeta Mushkolajt.

Ajo flet edhe për Ligjin e Kosovës për Vetëqeverisje Lokale, ku tregohen disa nga kompetencat që do të parashihte Asociacioni.

“Një veçori specifike e ligjit është se ai parasheh sigurimin e të drejtave të zgjeruara të pjesëmarrjes në zgjedhjen e komandantëve të stacioneve policore lokale dhe kompetencat e zgjeruara në fushën e kulturës për komunat me popullatë shumicë serbe. Në lidhje me shëndetësinë dhe arsimin, ai përshkruan ofrimin e kompetencave të zgjeruara në lidhje me arsimin universitar në komunën e Mitrovicës së Veriut, si dhe në kujdesin sekondar shëndetësor në komunat e Mitrovicës së Veriut, Graçanicës/Gracanicës dhe Shtërpcës. Për më tepër, ligji thotë shprehimisht se komunave u lejohet të bashkëpunojnë drejtpërdrejt me institucionet e Republikës së Serbisë”, thuhet në opnioninin e ish-gjyqtares së Gjykatës Kushtetuese.

Cilat hapa duhet t’i marrë parasysh Kosova gjatë themelimit të Asociacionit?

“Asociacioni/Bashkësia do të krijohet me statut; Shpërbërja e tij do të bëhet vetëm me vendim të bashkive pjesëmarrëse; Garancitë ligjore do të ofrohen nga ligji i Kosovës në fuqi dhe ligji kushtetues (duke përfshirë rregullin e shumicës prej 2/3); • Asociacioni/Bashkësia do të ketë një rol përfaqësues në autoritetet qendrore dhe do të ketë një vend në këshillin konsultativ të komuniteteve për këtë qëllim. Në përmbushje të këtij roli është parashikuar një funksion monitories”, ka theksuar më tutje Gjyljeta Mushkolaj.

“Megjithatë, kjo nuk do të thotë se komunat në të cilat komuniteti serb i Kosovës është shumicë do të privohen nga bashkëpunimi ndërkomunal. Përkundrazi, për shkak të kompetencave të zgjeruara, ato do të kenë më shumë potencial për bashkëpunim ndërkomunal sesa pjesa tjetër e komunave të Kosovës. Asociacioni/Bashkësia do të shërbente si një forum për zhvillimin e ideve, projekteve dhe planeve për partneritete ndërkomunale si përgjigje ndaj një situate shumë të ndryshme”, thuhet më tutje.

Krejt në fund, Mushkolaj thekson se detyrë e këtij Asociacioni do të ishte të respektonte Kushtetutën e Kosovës.

“Në fund, është e rëndësishme të theksohet se Asociacioni/Bashkësia e Komunave në të cilat komuniteti serb i Kosovës është shumicë ka për detyrë të garantojë respektimin e të drejtave të komuniteteve dhe anëtarëve të tyre të garantuara me Kapitullin III të Kushtetutës së Republikës së Kosova. Gjithashtu, duhet të sigurojë respektimin e kërkesës kushtetuese që “vetëqeverisja lokale bazohet në parimet e qeverisjes së mirë, transparencës, efikasitetit dhe efektivitetit në ofrimin e shërbimeve publike duke pasur parasysh nevojat dhe interesat specifike të komuniteteve që nuk janë shumicë. dhe anëtarët e tyre”. Republika e Kosovës. Të gjitha komunat e Kosovës, jo vetëm individualisht, por edhe në bashkëpunim me subjektet tjera, duke përfshirë Asociacionin/Bashkësinë e Komunave në të cilat komuniteti serb i Kosovës është shumicë, kanë obligim të respektojnë çdo dispozitë të këtij instrumenti evropian”, përfundon qëndrimi i Gjyljeta Mushkolajt.

Në anën tjetër, zyrtarët e Vetëvendosjes kanë dalur kundër krijimit të Asociacionit, sidomos pas opinionit të publikuar nga zyrtarët amerikanë, Derek Chollet e Gabriel Escobar.