“Ne kemi nevojë për BE-në, po aq sa ata për ne. Ne mund ta ngremë njëri-tjetrin lart, ose mund ta tërheqim poshtë.”

Kështu u shpreh kryeministri Edi Rama në një intervistë për Novi Magazine, teksa theksoi se Shqipëria ka bërë atë që i takon për sa i përket rrugës së integrimit në BE, duke shtuar se Bashkimi Evropian duhet të japë pjesën e saj.

INTERVISTA E PLOTË

Në mënyrë shumë diplomatike dhe në të njëjtën kohë shumë të qartë, ju paralajmëruat BE-në në samitin e fundit me Ballkanin Perëndimor për mangësitë në procesin e zgjerimit. Çfarë do të dëshironit të bënte Bashkimi dhe çfarë mendoni se duhet të bëjnë vendet e rajonit që aspirojnë anëtarësimin e plotë për ta përmbushur atë?

Rama: Unë do të doja që Unioni të ishte Bashkimi dhe të ndiqte vizionin e themeluesve drejt zbatimit të plotë të projektit të tyre evropian, i cili përfshin integrimin e plotë të Ballkanit Perëndimor në Union. Ne kemi nevojë për BE-në po aq sa ata na. Ne mund ta ngremë njëri-tjetrin lart ose ta tërheqim njëri-tjetrin poshtë. Për sa na përket ne, të gjithë kemi bërë punën tonë për këtë fazë, por sigurisht që ka ende shumë për të bërë dhe askush nuk po e mohon këtë. Problemi i vetëm është se për çdo fazë që ne ofrojmë, BE-ja duhet të japë pjesën e saj, dhe kjo nuk ka ndodhur kohët e fundit.

Agresioni i Rusisë kundër Ukrainës duket se ka bashkuar Evropën në përgjithësi, dhe në veçanti në dhënien e statusit kandidat Ukrainës dhe Moldavisë. Gjeorgjisë iu tha të priste, ashtu si edhe Bosnje-Hercegovinës. E shihni si vendimin e duhur apo thjesht një gjest vullneti të mirë sepse procesi zvarritet me vite dhe madje dekada, si në rastin e Turqisë?

Rama: Nuk i kuptoj arsyet e një vendimi të tillë për Bosnje-Hercegovinën, ndërsa e mbështes plotësisht vendimin për Ukrainën dhe Moldavinë. Por të lëmë përsëri Bosnjë dhe Hercegovinën pa asgjë, ndërkohë që të gjithë deputetët e Bosnje-Hercegovinës, që përfaqësojnë të gjitha komunitetet, e kanë kërkuar njëzëri, kjo tregon edhe një herë se BE-ja në vend që të udhëheqë me vendosmëri të gjithë Evropën në këto kohë të trazuara, udhëhiqet nga inercia e ngjarjeve aktuale në vend të një vizioni. Shpresojmë që Bosnja dhe Hercegovina të mos ketë nevojë për një luftë tjetër për të marrë statusin e kandidatit!

Sipas jush, cila ishte arsyeja që BE-ja lidhi Shqipërinë me Maqedoninë e Veriut dhe a ishte e drejtë për të dy vendet?

Rama: Besoj se kjo nuk është një arsye tjetër për të fajësuar BE-në. Në këtë rast, ideja e tyre për t’i mbajtur të dy vendet së bashku dhe për të hapur negociatat e anëtarësimit për të dyja nuk ishte aspak e padrejtë.

Sofja dyshohet se ka tërhequr veton për negociatat me Maqedoninë e Veriut bazuar në propozimin francez, por duket se Shkupi nuk është i lumtur. A mendoni se propozimi është i drejtë për maqedonasit?

Rama: Të kërkosh lumturinë në këtë proces është si të kërkosh ujë në shkretëtirë. Gjithsesi, propozimi i fundit francez pas përparimit të palodhur të Emmanuel Macron dhe ekipit të tij në të dy anët gjatë samitit të NATO-s, është plotësisht i pranueshëm. Të paktën për mendimin tim. Shpresoj që ky ngërç i çrregullt të marrë fund.

Ende nuk ka liberalizim të vizave për banorët e Kosovës. E shihni si rezultat i refuzimit të pesë vendeve të BE-së për ta njohur Kosovën si shtet të pavarur apo ka arsye të tjera?

Rama: Me të vërtetë nuk e di, por cilado qoftë arsyeja, ky është një sulm i turpshëm ndaj dinjitetit njerëzor të një popullate të tërë. Në çdo rast do ta përjashtoja faktorin mosnjohje sepse nuk kam dëgjuar kurrë presidentin dhe kryeministrin tuaj të thonë jo. Përkundrazi, ata gjithmonë kanë thënë se Serbia mbështet heqjen e regjimit të vizave për popullatën e Kosovës.

Ju mbrojtët dhe vlerësuat fuqishëm Ballkanin e Hapur si nismë. BE-ja në thelb pajtohet. Megjithatë, disa vende të rajonit, përfshirë Kosovën, ende nuk duan të anëtarësohen. Pse?

Rama: Ju duhet t’i pyesni ata. Unë kam vetëm pikëpamjen time dhe për mendimin tim, ata janë të gabuar. Ata e kanë shumë gabim.

Duket se jeni të kënaqur edhe me komunitetin politik europian, i cili u propozua nga presidenti francez. Shumë e konsiderojnë atë një kurth, ose një zëvendësim të anëtarësimit në BE, i cili gjithsesi është shumë larg. Pse mendoni se mund të jetë mirë për vendet jo anëtare të BE-së?

Rama: Duke zëvendësuar çfarë? Nuk ekziston dera e anëtarësimit? Jo! Ky nuk është problem. Problemi është se disa njerëz nuk duan të përballen me realitetin e zgjerimit, i cili është bërë një mjet për të fantazuar për vendet e tjera për hir të politikës së brendshme. Bullgaria ishte vetëm shembulli më brutal, jo i vetmi.

A besoni se anëtarësimi në NATO është një kusht i pashkruar për vendet që aspirojnë në BE?

Rama: Jo, nuk e bëj. Ka vende të BE-së që nuk janë anëtare të NATO-s.

Gjithashtu, në Samit u përpoqët të kuptoni dhe shpjegoni refuzimin e Serbisë për t’iu bashkuar sanksioneve të BE-së kundër Rusisë. A mendoni vërtet se do të jetë mirë për Beogradin dhe perspektivën e tij të ardhshme në BE?

Rama: Nuk mendoj se do të jetë mirë, por nuk mendoj se duhet të jetë keq. Refuzimi i Serbisë për t’iu bashkuar sanksioneve të BE-së nuk është pëlqimi i Serbisë për agresion. Në të kundërtën. Serbia iu bashkua botës demokratike tre herë radhazi duke votuar kundër Rusisë në Kombet e Bashkuara. Turqia është një vend tjetër që nuk ka respektuar sanksionet, por është kundër Rusisë në OKB dhe gjithashtu jep një kontribut unik për të gjithë ne duke u angazhuar me Ukrainën, OKB-në dhe vetë Rusinë për qëllime humanitare.

Çfarë mendoni se është një problem më serioz për Serbinë në planin afatgjatë – refuzimi i saj për të njohur pavarësinë e Kosovës apo dështimi për t’iu bashkuar sanksioneve evropiane kundër Rusisë së Putinit?

Rama: Në një moment, Serbia do të duhet të njohë Kosovën dhe të heqë qafe barrën dhe nuk duhet të dëmtojë të ardhmen e vendit tuaj për një kohë të gjatë. I kuptoj vështirësitë në zgjidhjen e një çështjeje kaq të zjarrtë. Kur bëhet fjalë për Rusinë e Putinit, as lufta dhe as sundimi i Putinit nuk do të zgjasin përgjithmonë. Por historia ka rëndësi. Ekonomia ka rëndësi. Opinioni publik është i rëndësishëm. Dhe vështrimi i gjithë kësaj në rastin e Serbisë ndihmon për të kuptuar pse t’i kërkohet Serbisë të respektojë sanksionet thjesht nuk është e mençur. Është gjithashtu e rrezikshme për të gjithë rajonin. Në çdo rast, mendoj se tani (për këtë) ka më shumë mirëkuptim sesa një muaj më parë.

Pse, sipas jush, dialogu ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës po shkon kaq ngadalë dhe me vështirësi?

Rama: Do të thoja se ka shumë ngurrim nga të dyja palët. Së fundmi, vëllezërit e mi kosovarë kanë insistuar që Serbia t’u kërkojë falje para se të fillojnë të flasin seriozisht se si të arrihet një paqe përfundimtare e vulosur me njohje reciproke. Kjo është e pamundur për miqtë e mi serbë dhe mendoj se ata kanë të drejtë, sepse një ndryshim kaq i madh nga lufta e përgjakshme në paqen përfundimtare nuk mund të ndodhë pa një proces dialogu të plotë, të dhimbshëm dhe të durueshëm. Askush nuk mund të harrojë se si këto faqe të djegura gjatë u kthyen në histori. Asnjë krahasim nuk është i përsosur, por mendoj se nuk ka shembull më të mirë se Gjermania, e cila kërkoi falje nga Franca vetëm në vitin 1970 përmes gjunjëzimit të Varshavës ndaj kancelarit Willy Brandt. Ndërkohë në 25 vite të gjata janë bërë shumë hapa në ndërtimin e besimit.

Së fundi, ku e shihni të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor në 10-15 vjet nga tani dhe pse?

Rama: Kjo është një pyetje shumë e ndërlikuar dhe nuk jam aq i guximshëm për të parashikuar Ballkanin, por mund të ndaj me ju shpresën time të madhe se më e mira nuk ka ardhur ende.