Një nga veçoritë më prekëse – dhe, për lexuesit, më praktikisht më e dobishme – e Purgatorio-s së Dantes është theksi mbi lutjen. Ndërsa Dante rrëfen vizionin e tij në pjesën e dytë (ose tekstin) të Komedisë së tij Hyjnore, shpirtrat me të cilët ndeshet gjenden gjithmonë në lutje.

Dante më së shpeshti i dëgjon këto lutje si këngë të përbashkëta, por në intervistat e tij me shpirtrat dëgjon edhe kërkesat e tyre për lutje: kërkesat për lutjet e vetë Dantes, si dhe kërkesat që Dante të kthehet në Itali dhe t’u kërkojë të afërmve të atij shpirti të veçantë edhe lutjet. Të lexosh Purgatorio sot mund të jetë, për shumë prej nesh, një kujtesë kthjelluese se sa pak lutemi ne për ata që i kemi dashur dikur në këtë jetë tokësore (për hir të qartësisë, unë do t’i referohem poezisë së Dantes si Purgatorio dhe statusit aktual pas vdekjes si Purgator).

Doktrina e Purgatorit i ka rrënjët në Shkrimin e Shenjtë – megjithëse nuk përkufizohet atje aq qartë sa Parajsa dhe Ferri. Shkrimi na jep sugjerime për natyrën e Purgatorit, veçanërisht në referenca për efikasitetin e lutjes për të vdekurit (shih 2 Makabenjve 12:46) dhe në nënkuptimin se ka mëkate që mund të falen në “epokën që do të vijë” ( shih Mateu 12:31). Që nga koha e Makabenjve përmes Kishës së hershme e deri në ditët e sotme, lutja për shpirtrat e të vdekurve së fundmi ka qenë një praktikë e rëndësishme. Për çfarë lutemi saktësisht kur lutemi për këta shpirtra?

Dogma e Purgatorit, e shpallur zyrtarisht në Këshillin e Dytë të Lionit në 1274 dhe e ripërsëritur në Këshillat e Firences (1443) dhe Trentit (1545-1563), është e pastër dhe e zbukuruar: (1) disa shpirtra vdesin në gjendjen e hirit dhe dashurinë për Perëndinë, por ende kanë nevojë për pastrim dhe (2) lutjet dhe ofertat tona janë të dobishme për ta.
Shën Gjon Pali II e përshkruan Purgatorin si “procesin e pastrimit për ata që vdesin në dashurinë e Perëndisë, por që nuk janë të mbushur plotësisht me atë dashuri” (General Audience, 4 gusht, 1999). Kjo do të thotë, individët që vdesin me mëkat të papenduar dhe ata që vdesin përpara se të kenë kryer pendim të mjaftueshëm për mëkatet e shlyera (shih CCC 1459–1460), duhet ende “i nënshtrohen pastrimit, në mënyrë që të arrijnë shenjtërinë e nevojshme për të hyrë në gëzimin e qielli” dhe përjetimi i bashkimit me Perëndinë (CCC 1030).

Koncepti thelbësor i Purgatorit nuk është ndëshkimi për hir të balancimit të një lloj libri të mëkatit të kontabilistit. Siç shkruante atëherë Kardinali Ratzinger, “Purgatori nuk është, siç mendonte Tertulliani, një lloj kampi përqendrimi mbibotëror ku njeriu detyrohet të dënohet në një mënyrë pak a shumë arbitrare. Përkundrazi, është procesi i brendshëm i nevojshëm i transformimit, në të cilin një person bëhet i aftë për Krishtin, i aftë për Perëndinë, dhe kështu i aftë për unitet me të gjithë bashkësinë e shenjtorëve.” (Eschatology: Death and Eternal Life, Catholic University of America Press, 2007, f. 230).

Ky aspekt i Purgatorit është ajo që Dante e kuptoi instinktivisht: natyra e tij thelbësore nuk është mbajtja e rezultateve morale, por procesi me të cilin shpirti njerëzor çlirohet nga lidhjet e tij tokësore dhe dëshirat e gabuara. Dënimet që durojnë shpirtrat e Dantes nuk shkaktojnë dhimbje pa qëllim; Shpirtrat e Dantes përjetojnë pastrim korrigjues të drejtuar në prirjen e veçantë morale që i pengoi ata në jetën tokësore. Shpirtrat me të cilët Dante takohet nuk dënohen në Purgator, ata përjetojnë Purgatorin deri në atë moment në të cilin vetë shpirti njeh pastrimin e tij dhe, i pa ngarkuar nga mëkati, ngrihet natyrshëm te Krijuesi i tij.

Purgatorio është këndi i miqësisë edhe në këtë aspekt, Dante e kuptoi instinktivisht natyrën e Purgatorit si kungim. Siç tha Shën Gjon Pali II në audiencën e tij të cituar më lart: “Ashtu si në jetën e tyre tokësore besimtarët janë të bashkuar në të njëjtin Trup Mistik, ashtu edhe pas vdekjes ata që jetojnë në një gjendje pastrimi përjetojnë të njëjtin solidaritet kishtar që funksionon përmes lutjes. lutjet për të drejtën e votës dhe dashurinë për vëllezërit dhe motrat e tjera në besim. Pastrimi jetohet në lidhjen thelbësore të krijuar midis atyre që jetojnë në këtë botë dhe atyre që gëzojnë lumturinë e përjetshme” (theksimi im).

Në Purgatorio të Dantes, shpirtrat luten vazhdimisht, për njëri-tjetrin dhe për ne më poshtë (nëse shpirtrat në Purgatorin aktual mund të luten ose jo për ne, nuk është përcaktuar nga Kisha). Poezia e miqësisë dhe lutjes e Dantes ka një efekt të veçantë tek lexuesit e saj (të paktën, ata që e marrin seriozisht mesazhin e tij fetar): duke e zhvendosur jetën tonë lutjeje larg lutjes për nevojat tona dhe drejt përqendrimit shumë më të madh në lutjen për ata që kemi dashur në këtë jetë tokësore dhe mezi presim të shohim sërish në bashkësinë e shenjtorëve dhe në bashkim me Perëndinë. Në fillim të Purgatorio, Dante imagjinon një takim në brigjet e Purgatorit me një mik që nuk e kishte parë për 20 vjet dhe ky mik i shpjegon atij: “Ashtu siç të kam dashur në mish, po ashtu të dua tani pa të.” Dhe kështu ne lutemi në Ditën e Gjithë Shpirtrave dhe gjatë gjithë muajit Nëntor për të gjithë ata që i kemi dashur dikur në mish dhe i duam akoma më shumë tani pas vdekjes së tyre.

Nga: Seth Fabian