Pas përfundimit të sekuencës së gjenomit njerëzor, popullariteti i testeve gjenetike filloi të rritet, duke lejuar kështu të ‘çmontohet’ ajo se cilët ishin paraardhësit tanë, të shfaqet një larmi e madhe tiparesh të tilla si: mundësia për të përjetuar sëmundje të ndryshme, preferencat për ushqim të kripur kundrejt atij të ëmbël, ose rrezikun e kontraktimit të disa sëmundjeve.

Sidoqoftë, një nga karakteristikat më intriguese në lidhje me sjelljen njerëzore: preferenca seksuale, nuk është ende pjesë e raportit të siguruar nga këto teste. A do të ofrojë shkenca një ditë një test gjenetik për homoseksualitetin ose “joheteroseksualitetin”?

Më pak se një shekull më parë, homoseksualiteti ishte i paligjshëm në shumicën e vendeve, përfshirë SHBA-të. Shumica e shoqërive mendonin se nëse keni lindur si vajzë, duhet të silleni “si vajzë” dhe të zgjedhni një burrë si partner seksual. Ose, nëse keni lindur si djalë, duhet të keni “zakone të djalit” dhe të zgjedhni një grua si partner seksual.

Ky arsyetim mbetet ende i vlefshëm në disa vende të Afrikës, Lindjes së Mesme, Karaibeve, Oqeanisë dhe në disa pjesë të Azisë, ku të qenit homoseksual është ende i paligjshëm. Sado e thjeshtë të duket, kjo “mënyrë e të menduarit” – cis-heteroseksual, nuk është aspak e thjeshtë. Ekziston një ndryshim i madh midis identitetit gjinor (asaj që identifikoni si) dhe orientimit seksual (asaj që ju tërheq). Megjithëse të dy tiparet ndoshta kanë themele biologjike, ato nuk kanë të njëjtin kuptim dhe duhen analizuar veç e veç.

Të rriturit që tërhiqen seksualisht nga i njëjti seks përfaqësojnë një pakicë. Vitin e kaluar, Jacques Balthazart, profesor i Universitetit Liège, Belgjikë, botoi një artikull që rishikonte dëshmitë aktuale mbi bazat biologjike të preferencave seksuale tek kafshët dhe njerëzit në Journal Neuroscience & Behavioral Reviews. Në këtë artikull, ai deklaroi se:

Edhe pse të trashëguarit e homoseksualitetit është i padiskutueshëm dhe ndoshta shpjegon rreth 30 % të variancës në orientimin seksual, ideja e një testi gjenetik prenatal për homoseksualitetin është e pamundur, pasi madhësia e vogël e efektit të secilit lokus të vetëm do ta bënte një test të tillë në thelb të padobishëm.

Sidoqoftë, dëshmitë tregojnë se familjet me një burrë homoseksual kanë më shumë gjasa të kenë djem të tjerë që ndajnë këtë orientim sesa popullata e përgjithshme. Shkencëtarët kanë gjetur se disa gjene të kromozomit 8 dhe rajoni përfundimtar i kromozomit X (i quajtur Xq28) ndikojnë në orientimin seksual mashkullor tek njerëzit.

Dr. Andra Ganna nga Shkolla Mjekësore e Harvardit dhe Spitali i Përgjithshëm i Massachusetts, dhe bashkëpunëtorët, pranuan se preferencat seksuale nuk duhet të konsiderohen binare (ekskluzivisht homoseksuale/ekskluzivisht ose heteroseksuale). Ata kanë preferuar termin jo-heteroseksual për përfshirjen e njerëzve që herë pas here kanë pasur sjellje seksuale me partnerë të të njëjtit seks.

Bazuar në Studimin e Shoqatës Genome-Wide (GWAS), shkencëtarët përfundojnë se:

Sjellja seksuale e të njëjtit seks ndikohet nga jo një ose disa gjene, por shumë. Mbivendosja me ndikimet gjenetike në tiparet e tjera siguron njohuri mbi biologjinë themelore të sjelljes seksuale të të njëjtit seks, dhe analiza e aspekteve të ndryshme të preferencës seksuale nënvizon kompleksitetin e saj dhe vë në dyshim vlefshmërinë e masave të vazhdueshmërisë bipolare siç është shkalla Kinsey. Sidoqoftë, shumë paqartësi mbeten për t’u eksploruar, përfshirë mënyrën se si ndikimet sociokulturore në preferencat seksuale mund të ndërveprojnë me ndikimet gjenetike.

Ata zbuluan se dy lokuse (lokusi – njëjës, ose lokuse – shumës, i referohet pozicionit të një gjeni ose sekuence gjenetike në një kromozom të veçantë) ishin të lidhura me sjellje jo-heteroseksuale në të dy gjinitë. Por, ata gjithashtu identifikuan dy lokuse vetëm tek burrat dhe një të pestin vetëm tek gratë, duke sugjeruar që sjellja jo-heteroseksuale mund të shoqërohet me gjene të ndryshme tek burrat dhe gratë.
Përveç faktorëve gjenetikë, hormonet dhe faktorët shoqërorë janë po ashtu ‘të përfshirë’ në mundësinë e tërheqjes nga i njëjti seks.

Hormonet dhe orientimi seksual

Testosteroni i është referuar vazhdimisht burrave dhe burrërisë. Megjithatë, si gratë ashtu edhe burrat ishin të ekspozuar ndaj kësaj molekule para lindjes, dhe ata e prodhojnë atë më vonë gjatë jetës. Prania e testosteronit në embrionet e vajzave dhe djemve modifikon tiparet morfologjike, fiziologjike dhe të sjelljes që promovojnë maskulinizimin. Por, roli i tij në orientimin seksual të të rriturve është më kompleks.

Nivelet më të larta të testosteronit para lindjes tek minjtë meshkuj, për shembull, rezulton në sjellje tipike për meshkujt dhe promovon homoseksualitetin. Kjo shpjegon, për shembull, pse disa trans-gra (foshnja të caktuara si meshkuj në lindje, por me identitet gjinor si grua) morën më pak testosteron si embrione. Si pasojë, ata ishin më pak të maskulizuar dhe të identifikuar si gra.

Nga ana tjetër, orientimi seksual është më i vështirë të parashikohet bazuar në nivelet e testosteronit ekskluzivisht sepse hormonet ndërveprojnë me gjenet, dhe gjenet ndërveprojnë me njëri -tjetrin, duke ndryshuar modelet e tyre të shprehjes. Si përfundim, lidhja midis gjeneve, biokimisë njerëzore dhe orientimit seksual është shumë komplekse dhe nuk mund të thjeshtohet.
Jo-heteroseksualiteti, si ndoshta shumica e sjelljeve njerëzore, ndikohet gjithashtu nga mjedisi shoqëror. Sidoqoftë, marrëdhëniet jofunksionale të prindërve, rekrutimi seksual nga të rriturit homoseksualë, ose të kesh prindër adoptues homoseksualë – disa “shkaqe” të pranuara shoqërisht – nuk kanë prova të forta.

Dëshmitë tregojnë se në vend të fiksimit me determinizmin gjenetik të homoseksualitetit, preferencat seksuale rezultojnë nga kombinimi i përvojave gjenetike, hormonale, shoqërore dhe mjedisore. Ne duhet të përjashtojmë dikotominë Nature-Nurture në mekanizmat që kontrollojnë jo vetëm preferencën seksuale, por edhe zhvillimin e një identiteti gjinor të rritur tek njerëzit.

Preferencat seksuale si një gradient

Për të kuptuar më mirë sjelljen e njerëzve dhe kafshëve, qasja aktuale gjithashtu duhet të përditësohet për të marrë parasysh preferencat seksuale si një gradient dhe diversitetin aktual të mundësive. E njëjta gjë duhet të zbatohet për identitetin gjinor dhe seksin.

Është e nevojshme që studiuesit të ndalojnë së konsideruari preferenca seksuale si heteroseksuale/homoseksuale dhe gjininë si mashkull/femër, pasi shumica e studimeve janë bërë, veçanërisht ato të kryera në fund të viteve 1990 dhe në fillim të viteve 2000.

Natyra ka demonstruar se klasifikimi binar gjatë gjithë jetës së femrës kundrejt mashkullit nuk zbatohet për të gjithë organizmat. Peshqit Clown p.sh. dhe basi i Detit të Zi, e ndryshojnë seksin gjatë zhvillimit të tyre. Kërpudhat janë gjithashtu të njohura për të pasur të paktën gjashtë mënyra të riprodhimit seksual, ku gjinia konvencionale femër dhe mashkull nuk zbatohet.

Kjo demonstron se natyra nuk është binare dhe njeh që tranzicionet gjinore dhe jo-heteroseksualiteti nuk janë aspak të gabuara, dhe ato ndodhin edhe në specie të tjera përveç njerëzve.

Nëse shkenca e pranon më shumë larminë e orientimeve seksuale dhe identitetin gjinor te njerëzit, ajo mund të ndikojë ndjeshëm në vendimet politike dhe të ndihmojë në krijimin e politikave më gjithëpërfshirëse, veçanërisht në ato vende ku homoseksualiteti është ende i paligjshëm.

Shkruar nga: Mabel Gonzalez dhe Paulie Amanita Calderon-Cifuentes.
Marrë nga: UNITED ACADEMICS MAGAZINE
Përkthyer nga: Shkëndije Berisha /GazetaExpress/