Mbi 800 banda të rrezikshme me më shumë se 25,000 anëtarë veprojnë në Bashkimin Evropian. Ndër këto rrjete ka anëtarë nga Ballkani, kryesisht nga Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina dhe Serbia, dhe aktiviteti kryesor i tyre është trafiku i drogës.

Të dhënat për numrin, karakteristikat, strukturën dhe veçoritë e organizatave kriminale ofrojnë një pasqyrë të botës komplekse, dinamike dhe të fshehur të botës së krimit, e cila ofron mallra të paligjshme që kërkohen. Duke analizuar më thellë madhësinë, përbërjen dhe organizimin e këtyre grupeve, kuptohet më mirë se si funksionojnë, bashkëpunojnë dhe zhvillohen me kalimin e kohës. Kjo njohuri është e rëndësishme për oficerët e policisë, prokurorët, vendimmarrësit, studiuesit dhe publikun për të zhvilluar masa më të suksesshme kundër krimit të organizuar, shkruan Radar.

Për shembull, të dhënat për uljen e numrit të organizatave kriminale në Mal të Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi gjatë dhjetë viteve të fundit janë domethënëse. Në Mal të Zi numri i organizatave kriminale është përgjysmuar, ndërsa në Serbi është zvogëluar për gati pesë herë. Megjithatë, këto të dhëna nuk tregojnë domosdoshmërisht se grupet kriminale janë shkatërruar apo dobësuar. Është e mundur që ata u bashkuan, u konsoliduan dhe u bënë më efektivë në aktivitetet e tyre, pra më të rrezikshëm.

Numri i grupeve kriminale të organizuara në vend sipas vitit (Burimi: Ministritë e Punëve të Brendshme të Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë, Vlerësimi i kërcënimit të krimit të rëndë dhe të organizuar)

Policia zbuloi se nëntë nga 12 grupe kriminale në Serbi, si dhe 21 nga 46 në Maqedoninë e Veriut, janë transnacionale, që do të thotë se veprojnë si në vendin e tyre ashtu edhe jashtë saj. Këto grupe ishin objekt i një analize nga Europol, agjencia kryesore e zbatimit të ligjit të Bashkimit Evropian, raporti i të cilit u publikua në prill 2024. Sipas Europol, ka 821 rrjete kriminale me mbi 25,000 anëtarë në 27 shtetet anëtare të Bashkimit. 

Ata janë bashkuar nga biznesi i drogës dhe një gjuhë e përbashkët

Këto rrjete merren me aktivitete të ndryshme kriminale si trafik droge, mashtrim, krime pronësie, pastrim parash, kontrabandë emigrantësh dhe trafikim njerëzor. Megjithatë, trafiku i drogës shquhet si një aktivitet kyç, pasi gjysma (50 për qind) e rrjeteve kriminale më të rrezikshme janë të përfshira në këtë aktivitet, në mënyrë të pavarur ose si pjesë e aktiviteteve të tyre. Një e treta (36 përqind) e këtyre rrjeteve fokusohen ekskluzivisht në trafikun e drogës. Anëtarët e këtyre rrjeteve që janë aktive në Evropë vijnë edhe nga Ballkani Perëndimor.

Një gjuhë e përbashkët më së shpeshti bashkon kriminelët nga këto zona, ndërsa dallimet kombëtare nuk janë aq të rëndësishme. Pra, nga Ballkani Perëndimor dallohen dy grupe anëtarësh: i pari që flet gjuhën shqipe dhe i dyti që flet gjuhët e popujve të ish-Jugosllavisë. Ata mbështeten shumë në teknologjitë në punën e tyre. Sipas ministrit belg të Drejtësisë, komunikimi përmes aplikacionit Sky ECC më së shpeshti kryhej në anglisht, shqip dhe kroatisht.

Fakti që ata janë shumë të pranishëm në Amerikën Latine është karakteristikë për klanet ballkanike. Nëpërmjet korrupsionit të individëve në portet dhe kompanitë e transportit detar, këto rrjete kontrollojnë plotësisht zinxhirin e furnizimit të kokainës

Rrjetet kriminale të grumbulluara rreth shqiptarëve përbëhen ekskluzivisht nga shqiptarë ose nga shqiptarë në kombinim me shtetas të Belgjikës, Holandës, Francës, Greqisë, Italisë dhe Serbisë. Megjithatë, në më shumë se gjysmën e këtyre rrjeteve kriminale, shqiptarët janë kombësia dominuese. Ata janë aktivë në trafikun e drogës, kontrabandën e armëve, grabitjet dhe kontrabandën e emigrantëve. Ato operojnë në një numër të madh shtetesh anëtare të Unionit dhe në vende si Norvegjia, Zvicra, Mbretëria e Bashkuar dhe vendet e Amerikës Latine (Brazili, Kolumbia dhe Ekuador).

Në anën tjetër janë rrjetet që kombinojnë anëtarësimin nga vende të ndryshme të Ballkanit Perëndimor. Serbët marrin drejtimin. Këtu përfshihen shqiptarët, belgët, boshnjakët, kroatët, holandezët, gjermanët, malazezët, sllovenët dhe turqit. Aktiviteti kryesor i tyre kriminal është trafiku i drogës, kryesisht kokainë dhe kanabis, dhe në një masë më të vogël droga sintetike dhe heroinë. Ata gjithashtu merren me krimin e pronës, kontrabandën e cigareve dhe trafikimin e qenieve njerëzore për shfrytëzim seksual. Ata punojnë kryesisht në Belgjikë, Kolumbi, Kroaci, Francë, Gjermani, Holandë dhe në vendet e Ballkanit

Tregjet ilegale ku shfaqen më së shumti njerëz nga Ballkani (Burimi: Europol, Dekodimi i rrjeteve kriminale më të rrezikshme të Bashkimit Evropian)

Karakteristikë e rrjeteve kriminale ballkanike është fakti se ato janë shumë të pranishme në Amerikën Latine. Nëpërmjet korrupsionit të individëve në portet dhe kompanitë e transportit detar, këto rrjete kontrollojnë plotësisht zinxhirin e furnizimit të kokainës. Ata janë jashtëzakonisht të dhunshëm dhe përdorin dhunën si hakmarrje për dërgesat e humbura të drogës ose për të dominuar tregun ilegal. Ata janë të përfshirë edhe në rrëmbime profesionale, ekzekutime, pastrim parash, kontrabandë armësh dhe lëndësh plasëse, si dhe falsifikim dokumentesh. Disa anëtarë të këtyre rrjeteve organizojnë punë nga burgjet evropiane.

Ata përdorin biznesin legal, zgjasin shumë dhe shfrytëzojnë rininë

Tre gjetjet e paraqitura nga Europol për vendet anëtare të Bashkimit Evropian vlejnë edhe për Ballkanin. Infiltrimi në botën legale të biznesit është një strategji kyçe e përdorur nga rrjetet kriminale për të fshehur aktivitetet e paligjshme dhe për të pastruar paratë. Rreth 86 për qind e rrjeteve përdorin biznes të ligjshëm, duke hyrë ose duke krijuar kompani të reja. Sektorët më të cenueshëm ndaj infiltrimit të krimit të organizuar janë ndërtimi, hoteleria dhe transporti. Rreziku i pastrimit të parave në ndërtim është i lartë në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Kohët e fundit u zbulua një grup që përdorte fitimet e drogës në Danimarkë për të pastruar para përmes blerjes së pasurive të paluajtshme në Serbi.

Rreth një e treta (34 përqind) e rrjeteve kriminale më të rrezikshme në Evropë kanë qenë aktive për më shumë se 10 vjet, gjë që tregon se ata mund të ruajnë ndikimin dhe pushtetin e tyre, edhe nëse liderët dhe anëtarët arrestohen ose dënohen. Kjo tregon edhe dobësitë e reagimit institucional ndaj krimit të organizuar. Nëse ky konstatim zbatohet për Ballkanin, mund të vërejmë se pas rënies së klanit të Zemunit në vitin 2003, të njëjtët aktorë kriminalë e përsërisin shpesh veten, si grupi i Shariqit apo organizatat e lidhura me ish-klanin e Kotorrit, si dhe grupi Amerika. . E njëjta gjë vlen edhe për rrjetin e Kompania Bello Albanian.

Rreziku i pastrimit të parave në ndërtim është i lartë në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Së fundmi, u zbulua një grup që përdorte fitimet e drogës në Danimarkë për të pastruar para përmes blerjes së pasurive të paluajtshme në Serbi.

Europol zbuloi se disa nga rrjetet kriminale më të rrezikshme rekrutojnë të rinj dhe abuzojnë me ta për të kryer detyra në tregtinë e drogës ose për t’i shfrytëzuar në aktivitete kriminale. Grupet kriminale ballkanike nuk janë shumë të ndryshme. Për shembull, në Serbi, në pesë vitet e fundit, disa të rinj, më i riu prej të cilëve ishte 17 vjeç, janë arrestuar në lidhje me ekzekutimet e anëtarëve të klaneve kriminale rivale. Shpesh vihet në dukje, sidomos pas pandemisë, se si fëmijët e moshës 12 deri në 15 vjeç përdoren për të shitur drogë në rrugë.

Në përfundim, Europol ka treguar peizazhin kompleks të krimit të organizuar në Evropë dhe rolin e botës së krimit të Ballkanit. Ata operojnë në mënyrë të sofistikuar dhe transnacionale, duke u fokusuar në mallin e paligjshëm më fitimprurës – kokainën. Rënia e numrit të organizatave kriminale në disa vende të Ballkanit gjatë dekadës së fundit mund të tregojë ndryshime në strategjitë e tyre të veprimit dhe jo një dobësim të ndikimit të tyre, gjë që thekson nevojën për vigjilencë të vazhdueshme. Varësia teknologjike, infiltrimi në bizneset legale dhe rekrutimi i të rinjve nxjerrin në pah probleme shumështresore, zgjidhja e të cilave kërkon përmirësim të bashkëpunimit ndërkombëtar, ndërhyrje të synuara kundër korrupsionit dhe pastrimit të parave në ndërtim, por edhe masa për të rinjtë, të cilat shpeshherë harrohen. /Kosova.info/